Modica – barokowo-czekoladowa słodycz południowej Sycylii

Modica to urokliwe miasto położone w dolinie Val di Noto, na południowym wschodzie Sycylii. Charakteryzuje się niezwykłym położeniem geograficznym – leży na rozległym płaskowyżu, w którym już w czasach starożytnych wyżłobiono głębokie wąwozy, lokalnie określane jako jaskinie.

Przez Modicę przepływają dwie rzeki, które dzielą miasto na cztery wzgórza: Pizzo, Idrię, Giacantę i Monserrato. Ich wody łączą się, tworząc rzekę Modicano, której koryto zostało zasypane na początku XX wieku. Obecnie rzeka ta płynie pod główną arterią miasta – Corso Umberto I.

Modica to miasto liczące około 50 tysięcy mieszkańców, usytuowane na obszarze górskim zwanym Monti Iblei. Znajduje się w odległości około 20 kilometrów zarówno od Ragusa – podzielone miasto, będącej stolicą prowincji, jak i od wybrzeża Morza Śródziemnego.

Tradycyjnie Modica dzieli się na dwie główne części:

Modica Alta, czyli górna część miasta, powstała wokół dawnego zamku. Charakteryzują ją strome uliczki i budynki rozciągające się wzdłuż zboczy wzgórza;
Modica Bassa to niżej położona część miasta, gdzie niegdyś biegły dwie rzeki. Obecnie ich miejsce zajmuje Corso Umberto I – główna ulica przecinająca centrum.

Na obrzeżach rozwija się nowoczesna dzielnica mieszkaniowo-handlowa zwana Modica Sorda. Jej nazwa wywodzi się od dawnego zajazdu prowadzonego przez osobę niesłyszącą. W okolicach miasta znajduje się malownicza dolina Cava d’Ispica, a nad morzem – nadmorska miejscowość Marina di Modica.

Podobnie jak wiele innych miast w regionie, Modica została poważnie zniszczona podczas trzęsienia ziemi w 1693 roku. W kolejnych latach odbudowano ją w stylu późnego baroku sycylijskiego, co widać w bogato zdobionych fasadach budynków oraz w architekturze pełnej dynamizmu i dekoracyjnych linii charakterystycznych dla tej epoki. Modicę nazywa się także
„miastem stu kościołów” ze względu na ogromną liczbę obiektów sakralnych.

ZWIEDZANIE MIASTA

Zwiedzanie miasta najlepiej rozpocząć od jej dolnej części – Modica Bassa. Tutaj, przy głównej arterii miasta Corso Umberto I, bez problemu zostawimy samochód na miejskim parkingu ciągnącym się wzdłuż ulicy. Zachęcamy do tego, aby zwiedzanie zacząć od Piazza Giacomo Matteotti, przy którym wznosi się Palazzo, będące kiedyś siedzibą karabinierów, a gdzie dzisiaj, na parterze po lewej stronie, znajduje się Biuro Informacji Turystycznej, w której uzyskamy mapę oraz wskazówki, co warto w mieście zobaczyć. Przylegający do niego budynek z charakterystycznymi maszkaronami, to Audytorium „Pietro Florida”, które niedyś było kinem.

Podążając w stronę historycznego centrum, naszym pierwszym przystankiem może być Palazzo della Cultura w Modice. Mieszczą się tu dwa ważne muzea: Miejskie Muzeum Franco Libero Belgiorno oraz Muzeum Czekolady.

Oba znajdują się w dawnym klasztorze benedyktyńskim, użytkowanym przez zakonników od XVII do XIX wieku. Na pierwszym piętrze ulokowane jest muzeum archeologiczne, w którym zebrano najważniejsze znaleziska związane z historią Modiki i całego regionu Iblei.

Jedno ze skrzydeł budynku poświęcono z kolei czekoladzie, która jest prawdziwym symbolem miasta. Zwiedzający mogą poznać fascynujące fakty i ciekawostki dotyczące lokalnej tradycji wyrobu czekolady. W muzeum podziwiać można również 22 rzeźby wykonane z czekolady oraz imponującą, około dziewięciometrową, płaskorzeźbę przedstawiającą mapę Włoch, w całości wykonaną z tego przysmaku. Na zakończenie wizyty można zajrzeć do działającego laboratorium cukierniczego, gdzie obserwuje się proces tworzenia słodkości na żywo.

Modica może poszczycić się dwiema katedrami. Pierwszą, którą napotykamy jest katedra San Pietro

Świątynia wznosi się na szczycie imponujących schodów, odgrodzonych kutą, żelazną bramą. Wzdłuż jej biegu rozmieszczonych jest dwanaście posągów apostołów, których wzrok skierowany jest ku górze – ku okazałej barokowej fasadzie. Katedra została całkowicie zniszczona w wyniku trzęsienia ziemi w 1693 roku i odbudowana w XVIII wieku z wykorzystaniem elementów poprzedniego kościoła.

Fasada świątyni, bogato zdobiona, dzieli się na dwa poziomy oddzielone gzymsem z kutą balustradą. Kompozycja architektoniczna została podkreślona pionowymi pilastrami o boniowanej fakturze. Dolna kondygnacja zawiera trzy wejścia z łamanymi łukowymi tympanonami, prowadzące do trójnawowego wnętrza. Górna część fasady wyróżnia się centralnie umieszczonym oknem oraz czterema posągami po każdej stronie. Wnętrze katedry również zachwyca – dominuje w nim lekka, pastelowa kolorystyka i bogactwo dekoracji, w tym liczne XIX-wieczne sztukaterie. Sklepienie zdobią freski inspirowane Starym i Nowym Testamentem.

Jeśli dopisze Wam szczęście i traficie na odpowiedni moment, gdy będzie otwarty, koniecznie zajrzyjcie do kamiennego kościoła San Nicolò Inferiore. To wyjątkowe miejsce pozostawało przez wieki zapomniane – jego istnienie zostało ponownie odkryte dopiero w 1987 roku. Świątynia pochodzi z okresu między XI a XII wiekiem.

Następnie po zwiedzaniu jednej katedry, warto zacząć wspinać się do kolejnej. Drugą miejską katedrą w Modice jest katedra San Giorgio, uważana za jeszcze bardziej widowiskową i malowniczą niż św. Piotra. Usytuowana jest na szczycie długich, monumentalnych schodów, które prowadzą ku fasadzie przypominającej wieżę – sięgającej około 62 metrów wysokości – i otwierają się w stronę zabytkowego centrum miasta.

Katedra San Giorgio uchodzi za prawdziwy symbol sycylijskiego baroku – to najbardziej imponujący i reprezentacyjny przykład tej architektury na wyspie. Jej obecny wygląd pochodzi z XVIII wieku i jest wynikiem odbudowy po katastrofalnym trzęsieniu ziemi w 1693 roku. Świątynia została wzniesiona na miejscu wcześniejszego kościoła, zniszczonego w 845 roku podczas najazdów arabskich. Już w XII wieku istniał tu kościół poświęcony św. Jerzemu, który w 1630 roku – na mocy bulli papieża Urbana VIII – otrzymał status kolegiaty.

Wnętrze katedry podzielone jest na pięć naw, oddzielonych 22 kolumnami z kapitelami w porządku korynckim. Sklepienia zdobią malowidła, a przestrzeń wypełniają bogate dekoracje stiukowe. Na fasadzie znajduje się herb hrabiego Rogera z Hauteville, który przypomina o fundacji kościoła przez Wielkiego Hrabiego Sycylii. Wśród najciekawszych elementów wnętrza katedry warto wymienić imponujące organy złożone z aż 3000 piszczałek, które wciąż są w użyciu, majestatyczny posąg św. Jerzego na koniu, niesiony w uroczystej procesji w weekend po 23 kwietnia, a także XIV-wieczny relikwiarz znany jako Święta Trumna, w którym przechowywane są szczątki świętego. Uwagę przyciąga również zegar słoneczny wmurowany w posadzkę przed głównym ołtarzem oraz cenny poliptyk autorstwa Bernardino Nigro.

Serdecznie polecam wejście na dzwonnicę, z której rozpościera się widok na okolicę.

Kontynuując spacer wąskimi uliczkami, dotrzemy do Belvedere del Pizzo – najbardziej znanego punktu widokowego w Modice. Ten taras, położony w samym sercu dzielnicy Modica Alta, oferuje zapierający dech w piersiach widok na rozciągające się poniżej domy i zabudowania miasta.

Wędrując alejkami centrum, trafimy w końcu na kościół San Giovanni Evangelista. Aby do niego dotrzeć, trzeba wspiąć się po schodach ozdobionych kilkoma rzeźbami – na ich szczycie ukaże się fasada świątyni, która została odbudowana w latach 1839–1901, po zniszczeniach spowodowanych trzęsieniem ziemi z końca XVII wieku.

Choć obecna forma budowli pochodzi z XIX wieku, kościół istniał w tym miejscu już od 1150 roku, a wcześniej znajdował się tu najstarszy kościół w całej Modice – San Pietro , pochodzący z VII wieku.

W przeciwieństwie do dominujących w mieście budowli barokowych, San Giovanni Evangelista reprezentuje styl neoklasycystyczny. Jego fasada składa się z dwóch poziomów – dolny zawiera trzy wejścia, z których środkowe wieńczy półkolisty tympanon, a boczne ozdobione są niewielkimi okrągłymi oknami. Górna część fasady wyróżnia się kamienną balustradą i dużym prostokątnym oknem, flankowanym przez dwa posągi. Kolejne rzeźby umieszczono na szczycie budowli, tuż pod krzyżem wieńczącym fasadę.

Schody prowadzące do kościoła otoczone są przez dwadzieścia sześć kamiennych filarów, które niegdyś podtrzymywały tyle samo posągów – do dziś przetrwały tylko trzy z nich.

Wracając do historycznego centrum, zaraz za katedrą San Giorgio znajduje się Palazzo Napolino Tommasi Rosso, elegancka XVIII-wieczna rezydencja, która początkowo należała do rodziny Lorefice, następnie przeszła w ręce neapolitańskich baronów, a ostatecznie trafiła do rodziny Tommasi Rosso.

Warto zatrzymać się przy jego fasadzie, by przyjrzeć się bogatym dekoracjom w stylu późnego baroku, które przyciągają uwagę swoją finezją. Dwupiętrowa budowla wyróżnia się masywnymi, rozglifionymi drzwiami wejściowymi umieszczonymi między dwoma pilastrami z kapitelami w stylu korynckim. Na zworniku nad drzwiami wyrzeźbiono dwie maski teatralne, co dodaje całości dramatycznego charakteru.

Największe wrażenie robi jednak pierwsze piętro, gdzie mieszczą się trzy balkony wsparte na bogato dekorowanych wspornikach z rzeźbionymi, fantazyjnymi twarzami o cechach zwierzęcych. Na centralnym balkonie widoczny jest uszkodzony tympanon, w którym umieszczono herb rodu Neapolitańczyków – dawnych właścicieli pałacu.

Dalej kierujemy się w kierunku najbardziej charakterystycznej świeckiej budowli w mieście. Zamek w Modice, znany również jako zamek hrabiów, jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów miasta – widoczny z niemal każdego zakątka jego centrum.

Choć do dziś zachowało się niewiele z jego oryginalnej struktury, już same groty u jego podstawy stanowią ciekawy element warty uwagi. Twierdza istniała już w VIII wieku i pełniła różne funkcje – od ufortyfikowanego garnizonu i więzienia po rezydencję hrabiów Modiki. W ciągu wieków była wielokrotnie przebudowywana, ale jej strategiczne położenie na skalnym cyplu pozostało niezmienne. Dzięki urwiskom z dwóch stron zamek miał naturalną ochronę przed atakami.

W wewnętrznym dziedzińcu, już w czasach średniowiecznych, znajdowały się więzienia wykute w skale, przeznaczone dla różnych grup osadzonych. Najgroźniejszych więźniów trzymano w dwóch głębokich lochach, stanowiących swoiste „cele specjalne”.

Dawniej zamek był otoczony przez pięć wież, jednak wiele z nich uległo zniszczeniu w wyniku trzęsień ziemi lub zostało rozebranych. Do naszych czasów przetrwała tylko jedna – Wieża Zegarowa, znana również jako Castello dei Conti. Ta charakterystyczna, piętnastowieczna wieża o wielokątnym kształcie z dużą tarczą zegarową, widoczną z całej Modiki, jest dziś nieodłącznym elementem panoramy miasta. Została zbudowana na początku XVIII wieku, w miejscu wcześniejszej wieży strażniczej zniszczonej przez trzęsienie ziemi.

Zegar, który zdobi wieżę, działa nieprzerwanie od 1725 roku, oparty na skomplikowanym systemie przeciwwag. Do dziś jego mechanizm funkcjonuje dzięki codziennej konserwacji.

W niewielkiej odległości, przy ulicy Posterla 84, mieści się muzeum poświęcone Salvatoremu Quasimodo, wybitnemu pisarzowi urodzonemu tu w 1901 roku, który w 1959 roku został laureatem Literackiej Nagrody Nobla.

Schodząc w dół, kierując się w stronę Modica Bassa, znajdziemy się przy Kościele Santa Maria di Betlem, usytuowanym przy głównej drodze, został wzniesiony w XV wieku na miejscu czterech wcześniejszych, znacznie mniejszych świątyń. Do dziś przetrwał ślady jednego z nich, widoczne w płaskorzeźbie Berlon Lunette po lewej stronie kościoła, datowanej na XIV wiek.

Na sam koniec naszego zwiedzania, koniecznie musimy odwiedzić Punkt widokowy San Benedetto, położony przy Via San Benedetto da Norcia. Oferuje jedną z najpiękniejszych perspektyw na katedrę San Giorgio. Rozciąga się stąd widok na cały kompleks – od monumentalnej fasady wieżowej aż po imponujące schody prowadzące ku dolnej części miasta.

Na miejscu znajduje się kilka ławek, idealnych na chwilę odpoczynku i kontemplacji panoramy, szczególnie jeśli dotrzesz tu pieszo, pokonując około 10-minutową trasę pod górę od Katedry św. Piotra.

Dla tych, którzy wolą wygodniejsze rozwiązania, możliwy jest także dojazd samochodem – punkt leży poza ścisłym centrum, co oznacza brak większych problemów z ruchem i parkowaniem.

Poniżej mapa z zaznaczonymi miejscami z naszego wpisu:

JAK DOTRZEĆ DO MIASTA?

Najbliższe lotnisko do Modici to Catania Fontanarossa, położone około 120 kilometrów od miasta. Do Modici można stamtąd dotrzeć samochodem w około 1,5 godziny lub skorzystać z komunikacji publicznej – dostępne są zarówno autobusy AST czy też Flexibus, jak i połączenia kolejowe, rozkład sprawdzisz tutaj OMIO – wyszukiwarka połaczeń.

GDZIE WARTO ZAJRZEĆ?

Antica Dolceria Bonajuto, mieszcząca się pod numerem 159 przy Corso Umberto I, to legendarne miejsce, w którym tradycja wyrobu czekolady sięga ponad 150 lat wstecz. Oprócz słynnej czekolady z Modiki, można tu spróbować także czekoladowych cannoli, cassatine, gorącej i zimnej czekolady podawanej w filiżankach, a także lokalnego przysmaku – „mpanatigghi”. Są to tradycyjne ciasteczka z Modiki, które w wyjątkowy sposób łączą czekoladę, miód i migdały z nietypowym dodatkiem – drobno siekaną wołowiną.