Moja włoska l'avventura

W XIII wieku cesarz Fryderyk II wzniósł zamek w pobliżu Bari, nadając mu głęboko symboliczny charakter. Znalazło to wyraz w jego precyzyjnie zaplanowanym położeniu, harmonijnym układzie opartym na zasadach matematycznych i astronomicznych oraz w doskonale symetrycznej formie. Castel del Monte, będący wyjątkowym przykładem średniowiecznej architektury obronnej, łączy w sobie wpływy klasycznej starożytności, świata islamskiego oraz północnoeuropejskiego gotyku cysterskiego.

Pozostaje zagadką, dlaczego Castel del Monte zostało zbudowane w tym miejscu. Krążą opowieści, że sam cesarz Fryderyk II był autorem projektu, a inspiracją dla jego niezwykłej formy miała być piramida Cheopsa. Najbardziej znana legenda głosi, że wzgórze, na którym dziś stoi zamek, skrywało niegdyś starożytną świątynię z posągiem, na którym widniała zagadka, o następującej treści: Moja głowa jest z brązu, ale o wschodzie słońca w majowe kalendy będzie zrobiona ze złota. Rozwiązał ją Saracen – wykopał na wzgórzu skarb, z którego rzekomo powstał zamek. Do dziś nie wiadomo, z jakiego powodu budowla stanęła właśnie w tym odosobnionym miejscu, pozbawiona fosy i klasycznych elementów obronnych.

W 1876 roku włoskie państwo nabyło zamek za symboliczną kwotę 25 tysięcy lirów. Od tego momentu budowla przeszła liczne prace konserwatorskie, które przywróciły jej dawny blask. W 1996 roku Castel del Monte został oficjalnie wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Symbolika liczby 8 odgrywa w Castel del Monte kluczową rolę – pozioma ósemka to znak nieskończoności, a także duchowej więzi między człowiekiem a Bogiem. Cała konstrukcja podporządkowana jest tej liczbie: ośmiokątny plan budowli, osiem wież o tej samej formie, osiem pomieszczeń, osiem okien na piętrze, a spiralne schody składają się z 44 stopni. To wszystko sprawia, że zamek uchodzi za miejsce „magiczne” i niektórzy wierzą, że strzeże samego Świętego Graala.

Wystarczy spojrzeć z dziedzińca w górę, by poczuć się jak na dnie studni – symbolu wiedzy i jasnowidzenia w średniowieczu. Tajemnice się jednak na tym nie kończą: zamek nigdy nie posiadał ani kuchni, ani sypialni, co sugeruje, że nie był przeznaczony do codziennego użytku. To właśnie ta nietypowość dała początek teoriom, według których Castel del Monte mógł pełnić funkcję obserwatorium astronomicznego, pawilonu myśliwskiego lub nawet średniowiecznego „centrum odnowy biologicznej”, inspirowanego tradycyjną łaźnią turecką. Choć minęło niemal osiem wieków, tajemnice Fryderyka II wciąż pozostają nieodkryte.

Zamek jest codziennie otwarty dla zwiedzających. Obecnie znajduje się tu nowoczesna i multimedialna ekspozycja na naprawdę wysokim poziomie i w bardzo sugestywny sposób przedstawiająca historię tego miejsca. W miesiącach zimowych zamek otwarty do zwiedzania od 9 do 17.45, a w pozostałych miesiącach w godzinach od 10 do 18.45. Kasa biletowa zamykana jest na 45 min przed zamknięciem, czyli o 17.00 i 18.00. Koszt normalnego biletu to 10 euro, a ulgowego 2 euro. Z bezpłatnego wstępu możemy skorzystać w pierwszą niedzielę miesiąca oraz 25 kwietnia, 2 czerwca i 4 listopada.

Forteca Castel del Monte znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, należącej do gminy Andria w regionie Apulia. Najbliższe duże miasto to Bari, do którego można dostać się samolotem, lądując na międzynarodowym lotnisku Bari-Karol Wojtyła, oddalonym o około 45 kilometrów od Andrii. Do Bari można również dotrzeć pociągiem lub samochodem.

Dla osób podróżujących autem zalecana jest trasa autostradą A14 Bolonia–Tarent, zjazd na Andrię-Barlettę, a następnie droga prowincjonalna nr 170. Stamtąd należy kierować się znakami prowadzącymi do Castel del Monte – zamek znajduje się około 18 kilometrów dalej.

Samochód zostawić musimy na płatnym parkingu (5 euro – stan wiedzy na marzec 2025r.) znajdującym się w odległości ponad 1 km od zamku. Z parkingu jednak co 15 min – od godziny 10.00, do/i z zamku odjeżdża bus; koszt biletu to 1 euro. Przy parkingu znajduje się restauracja, kawiarnia i sklep z pamiątkami oraz błąka się chmara psów – chyba należących do właściciela budynku.

Castel del Monte z pewnością jest jednym z ciekawszych obiektów architektonicznych Apulii, którego nie powinno zabraknąć na waszym szlaku, jeżeli zamierzacie zwiedzać okolice Bari. Warto na koniec również przypomnieć, że Castel del Monte, był inspiracją dla biblioteki klasztornej w powieści „Imię Róży” Umberto Eco. 

Ciao!

Zapraszam do ostatnich wpisów na blogu:
1. Modica – barokowo-czekoladowa słodycz południowej Sycylii
2. Crespi d’Adda – miasto idealne
3. Modica – barokowo-czekoladowa słodycz południowej Sycylii